Gaspard Koenig: “Wormen zijn ons paspoort naar blijvend overleven.”

Toen de filosoof en schrijver Gaspard Koenig (Neuilly-sur-Seine, Frankrijk, 1982) begon met de planning van zijn nieuwe roman, had hij één ding duidelijk: “Ik wilde me richten op twee jonge mensen met grote idealen, maar die zich naarmate de jaren verstrijken realiseren hoe moeilijk het is om deze te verwezenlijken en de realiteit onder ogen te zien”, bekende hij aan La Vanguardia .

Deze idealen hebben te maken met klimaatverandering. "Waar zouden ze zich nog meer zorgen over kunnen maken? Woningbouw, dat klopt, maar helaas beschouwen ze dat probleem als vanzelfsprekend. Wat de planeet betreft, overtuigen velen zichzelf ervan dat ze nog één laatste kans hebben om haar te redden en dat het aan hen is om dat te doen, aangezien de oudere generatie het lijkt te hebben opgegeven."

Wormen breken dode organismen af om nieuwe levensvormen te laten ontstaan.

De hoofdpersonen van zijn nieuwe verhaal, Humus (Seix Barral), zijn Kevin en Arthur, twee landbouwkundestudenten die, hoewel geen activisten, dezelfde generatiefixatie delen, waaraan ze een nieuwe toevoegen: regenwormen, wezens die volgens Koenig "extreem onderschat worden, omdat zonder hen niemand van ons zou bestaan. We worden ook geconfronteerd met een biodiversiteitscrisis, die juist in de bodem wortelt, want daar ontwikkelt het meeste leven zich. En regenwormen zijn de boeren van de aarde. Ze breken dode organismen af, zodat nieuwe levensvormen kunnen ontstaan."

Met deze ongewervelden willen Arthur en Kevin de wereld veranderen, maar op heel verschillende manieren. De eerste kiest ervoor een familieperceel te regenereren dat door pesticiden is verwoest; de tweede probeert dat te doen met een startup die hem tot de populairste nieuwkomer van het groene kapitalisme zal maken, ondanks dat zijn bedrijf niet zo ethisch is als het belooft.

"De een stijgt en de ander zakt naar de rand, maar beiden worden op de een of andere manier teleurgesteld. Ik was benieuwd hoe ze zouden reageren", zegt de auteur, die een paar dagen in Barcelona doorbracht om meer details te geven over dit verhaal, waarin hij er geen geheim van maakt dat hij zijn ecologische angst heeft vastgelegd.

Hij had het ook met een essay kunnen doen, aangezien hij in de bijna twintig jaar dat hij aan dit verhaal werkte, enorm veel kennis heeft vergaard. Hij koos echter voor een narratief. "Ik voelde me vrijer om dit alles in een roman te presenteren dan in een essay. Ik heb geen definitieve mening over bepaalde onderwerpen. Dus onthoud ik me van oordelen via mijn personages."

Ik voelde me vrijer om in een roman bepaalde onderwerpen aan te snijden waarover ik nog geen definitieve mening heb dan in een essay.

De schrijver verbergt niet dat hij voor een deel van zijn verhaal inspiratie vond bij Theranos, "een bedrijf gerund door Elizabeth Holmes dat opereerde in Silicon Valley en beweerde bloedtesten te produceren met één druppel bloed, wat suggereerde dat het de industrie zou transformeren. De technologie ontwikkelde zich niet zoals verwacht, en dat werd goedgemaakt met allerlei leugens. Private equity-kapitalisme houdt in dat je je moet voordoen totdat je je doelen bereikt, als je ze al bereikt."

Hoe het ook zij, dit boek – dat sinds de publicatie de Interallié-, Transfuge- en Jean Giono-prijzen heeft gewonnen en finalist was voor de Goncourt- en Renaudot-prijzen – laat verschillende vragen onbeantwoord. "Een van de belangrijkste vragen, en een waar ik nog geen antwoord op heb gevonden, is of het kapitalisme wel of niet in staat is om zich te verenigen met het milieu. Ik zou graag een bevestigend antwoord geven, maar ik weet het niet zeker."

Waar hij zich wel meer van bewust lijkt te zijn, is de noodzaak om interesse te wekken voor soorten die in de grond leven, waarvan "we slechts één procent kennen. In een lepel grond hebben we 10 miljard jaar ervaring, een ongelooflijk universum waar we geen idee van hebben, en dat ons paspoort naar voortbestaan zou kunnen zijn."